Les 6 Parochiearchieven

Wat treffen de vrijwilligers aan in de parochiearchieven en wat moeten ze er mee doen?
• Documenten van andere parochies moeten in de regel worden toegevoegd aan het archief van die parochies (terug naar die parochies). Dit gebeurt in overleg met Mart Bohnen.
• Offertes van niet gegunde zaken kunnen weg. Het verslag van een gunning wordt bewaard.
• Niet doorgegane nieuwbouwplannen worden bewaard.
• Zaken moet je op hoofdlijnen kunnen reconstrueren.
• Stukken over het feitelijk beheer van gebouwen zijn heel verschillend. Zo ook hun bewaartermijn. Dit komt terug in de vervolglessen.
• Verzekeringsstukken zoals polissen en rekeningen kunnen weg nadat het contract beëindigd is, tenzij uit de polis blijkt dat de inventaris flink is veranderd. Bijbehorende inventarislijsten worden in ieder geval bewaard.
• Nieuwjaarsrede met statistiek. Uit de rede blijkt dat de informatie van de statistiek is gebruikt.
Deze stukken kunnen moeten uit elkaar, maar krijgen wel een verwijzing naar elkaar.
• Een fundatie- of stokregister kan ook afschriften over andere zaken dan alleen afschriften over misfundaties bevatten.
• Grote archieven kunnen worden gesplitst in tijdperken.
• Archiefstukken liggen verspreid in de pastorie. Huiszoeking is soms nodig!
• Soms hebben de pastoor of leden van het kerkbestuur bezwaar tegen het inventariseren van het parochiearchief. Het bisdom maakt afspraken met het kerkbestuur wanneer en hoe de toegang tot de archiefstukken en de zoektocht naar archiefstukken geregeld wordt.
• Ook kerkmeesters kunnen thuis archiefstukken hebben.
• Een interessante kroniek van de pastoor uit Baarlo over het oude en nieuwe licht omstreeks 1860.
• Stukken in het Latijn of Frans in oudere archieven. Het bisdom kan helpen bij het ontdekken van de inhoud.
• Het kan zijn dat diverse stukken uit een alfabetisch geordende klapper afzonderlijk dienen te worden beschreven. Zo ook de stukken in enveloppen waar van alles in zit.
• In de parochie Kessel-Eik was tot 1946 alleen een kapel. Daarna werd het een rectoraat en vanaf 1974 een parochie. Deze driedeling is in het archief terug te zien.
• De boekhouding vult soms de ontbrekende jaarstukken aan.
• Dodenlijst is een goedkopere misintentie.
• Soms is bij stichting vastgelegd dat de pastoor / priester een bezoek aan het graf moet brengen en een gebed zal uitspreken.
• Katafalk is een lege versierde doodskist die de echte vervangt tijdens rouwplechtigheid.

Huiswerk:
De cursisten maken voor de volgende keer een overzicht van de stukken die ze zijn tegengekomen. Ze sturen het overzicht naar Jacques van Rensch en Mart Bohnen.

Beschrijvingswerkzaamheden.
• Archiefbestanddelen beschrijven in de redactionele vorm, de wijze van bundelen ( = de uiterlijke vorm: 1 omslag, 1 deel, 1 pak enz.) vermelden en de datum.
• Als het kan stukken bundelen ( = samenvoegen tot een "Stukken betreffende" -beschrijving met vermelding van de actor en de handeling) .
• Aan oude plaatsingslijsten mag best gesleuteld worden. Stukken betreffende de aankoop van een huis is een betere en gemakkelijkere beschrijving dan het specifiek beschrijven van een aankoopakte.

Deze les gaat over de zakelijke kant van de parochie.
Geld, onroerend goed, beleggingen.
Bezittingen zijn opgedeeld in fondsen / stichtingen / fundaties (les 5).

Franse tijd.
• Omstreeks 1796-1798 werden goederen van de parochie in beslag genomen door de Republiek. De goederen die nodig zijn voor de zielzorg kreeg de parochie terug van de Domeinen. In de regio Sittard en Noord-Limburg is veel bewaard gebleven. In Zuid-Limburg is dat minder.
• Na concordaat van 1801, de vrede van Napoleon met de paus, werden de goederen teruggegeven. Eindeloze procedures over eigendommen staan beschreven in ingewikkelde belangrijke stukken van de parochies Helden / Susteren / Baarlo.
• Bij Koninklijk Besluit van 1817 konden de kerkbesturen een lijst indienen met aanspraken. Als de lijst wordt goedgekeurd dan werd het bezit hersteld. De lijsten waren de basis voor de bezittingen van de parochies in de 19e eeuw.

Hypotheek
Hypotheken hadden een looptijd van 30 jaar. Rente werd berekend in geld of graan. Als de schuld nog niet was afgelost kwam er na 30 jaar een nieuwe titel. Deze aktes in blokken beschrijven (dus niet alle aktes afzonderlijk).

Geldbeleggingen
De parochie ontving grondrentes. De documenten bestaan uit: 1. Akte; 2. uittreksel uit het kadaster; 3. Borderel; 4. Verzekeringspolis (vanaf 20e eeuw)
Een borderel is een is een staat die een uittreksel uit een financieel document bevat, of in dit geval, uittreksel dat de akte in het hypotheekregister is ingeschreven.
Als de akte is teruggeven (schuld is afgelost), dan blijft alleen de borderel over. Rente kan ook worden afgekocht door betaling van een basiskapitaal.
Op de hypotheekakte staat “In naam der Koningin”. Dit is een executoriale titel. Dat wil zeggen: Zonder tussenkomst van de rechter kan de vordering onmiddellijk worden verhaald.
Geldbeleggingen bundelen en als bundel beschrijven.

Verhuur en verpachting
Grond werd vaak in één handeling verpacht aan alle pachters.
Ook boven de pachtcontracten staat “In naam der Koningin”. In dit geval is verhaal op de pachter mogelijk door, zonder tussenkomst, beslag te leggen op andere goederen van de pachter.
Verhuur en verpachting bundelen en als bundel beschrijven (dus niet alle aktes afzonderlijk beschrijven).