In oudere publicaties duikt af en toe het verhaal op dat het oudste archiefstuk van Nederland uit Thorn komt en dat daarin ons dorp Kessel vermeld wordt. Tijdens de voorbereiding van de Open Dag op 18 juni 2011 van onze gemeente werd ik op de oorkonde geattendeerd.
De inventarisbeschrijving bij de oorkonde spreekt echter over Kessenich of Kessel.
Navraag bij archivaris Jacques van Rens van het RHCL Maastricht levert het volgende antwoord op: "Niemand weet precies waar Casallum lag. Daar bestaat een eindeloze literatuur over. Dat geldt trouwens ook voor een andere plaats in het stuk, waarvan men denkt dat het Echt is. Maar inmiddels neigt men vrij algemeen naar de opvatting dat het in de buurt van Thorn moet zijn en dan komt Kessenich het meest in aanmerking. Maar buiten die discussie blijft het toch ook in algemene zin een interessant stuk. Het is het oudste in Nederland bewaarde gebleven originele document en laat zich dat nu toevallig in Limburg bevinden. Het begin dus van het Nederlandse archiefwezen."
Een digitale kopie van de oorkonde wordt tijdens de Open Dag van Peel en Maas aan het publiek getoond.
De akte is te vinden in het RHCL te Maastricht:
01.004 Hof van Gelder te Roermond, tevens Leenhof van het Overkwartier
1. Inleiding
2. Inventaris
3. Regestenlijst:
1 Koning Otto (I) verklaart door tussenkomst van hertog Conrardus aan zijn leenman Ansfridus het markt- en muntrecht te Cassalum (Kessel of Kessenich?) in de gouw Mosalana in het graafschap van Rudolphus te hebben geschonken, evenals de tol die tot dan toe te Ehti (Echt) werd geïnd, maar voortaan te Cassalum geheven zal worden.
Eenvoudig afschrift op papier, inv.nr. 876
De vertaling luidt als volgt:
Het oudste archiefstuk
Akte waarbij koning Otto I aan zijn leenman Ansfried rechten in Kessel en Echt schonk, 950
archief rijksabdij Thorn
De oorkonde van 7 oktober 950 waarbij de Duitse koning Otto I rechten in Kessel en Echt aan zijn leenman Ansfried schonk, is het oudste archiefstuk dat in een Nederlands archief wordt bewaard. Wel zijn er nog oudere oorkonden, die over gebieden gaan die bij het huidige Nederland horen, maar die bevinden zich in buitenlandse archieven. Alhoewel ... , is het wel de oudste oorkonde van Nederland? Het is immers een schijnorigineel, een vervalsing dus. Toch luidt het antwoord: ja, het is en blijft het oudste stuk, want de vervalsing is niet veel later, nog steeds in de tiende eeuw vervaardigd. De oorkonde is in het archief van de abdij Thorn bewaard, omdat Ansfried de verkregen rechten op zijn beurt aan deze door hem gestichte abdij schonk.
